مدرسه علمیه فاطمیه (س) دهلران

انواع کسب؟ !

حضرت رسول صلوات الله علیه و آله فرمودند:

أطیَبُ الکَسبِ عَمَلُ الرَّجُلِ بِیَدِه[1]؛ پاکیزه ترین کسب ها، آن است که حاصل دسترنج انسان باشد[2].

توضیح مختصر:

کسب به معنای مال خود کردن و به دست آوردن است امّا می دانیم که هر به دست آوردنی پسندیده نیست.

کسب بر دو قسم است:

1. گاهی با پایمال کردن حق دیگران حاصل می شود مثل معامله ای که با دروغ و قسم و احتکار و… شکل می گیرد یا اجیری که در کاری که برای آن اجیر شده است کم کاری کند که این حق گاهی فردی است و گاهی جمعی یعنی در برخی موارد ما با در نظر نگرفتن حق شخصی یـِ فردی خاصی، دارا و ثروتمند می شویم مثل کسی که از مغازه دیگران سرقت می کند ولی مع الأسف گاهی ما به حقوق جمعی، خیانت می کنیم مثل این که کسی سوار اتوبوس واحد شود و بلیط آن را نپردازد که در این صورت او به یک نفر خیانت نکرده است بلکه او به حق تمام مردم آن شهر و کشور تجاوز کرده است نمونه بارز دیگر آن تقلب کردن در امتحان می باشد واضح است که تجاوز به حق جمعی، به مراتب از تجاوز به حق فردی زننده تر و زشت تر است اموال ادارات و بیت المال و امکانات شهری و اموال شرکت های خصوصی و دولتی و مدارس و مساجد، همه از قبیل حقوق جمعی می باشند.


2. و گاهی به سبب زحمتی است که حاصل دست رنج خود اوست یعنی فرد، با رعایت تمام موازین شرعی و الهی و اخلاقی دارای مال و ثروتی شده است این دارایی مورد تأیید و امضاء شرع مقدس اسلام است.

نکته ها:

1. یکی از نکته هایی که از این حدیث شریف استفاده می شود این است که بهترین دارایی انسان، ثروتی است که از دسترنج خود او حاصل شده باشد نه هدایا و نذورات و صدقات چنانکه حضرت رسول صلوات الله علیه و آله در جایی دیگر می فرمایند: “ما أکل أحد طعاما قطّ خیرا من أن یأکل من عمل یده و إنّ نبىّ اللَّه داود کان یأکل من عمل یده"‏؛ هیچ کس غذایی بهتر از غذایی که حاصل دسترنج خودش باشد نخورده است، حضرت داود علیه السلام هم از دسترنج خویش می خورد[3].


2. درآمد باید متناسب با فعالیّت، باشد و آن مقدار از ثروت و دارایی که هم وزن و مطابق زحمت انسان باشد پسندیده است و آن مقداری که با گران فروشی چه از ناحیه کالا و چه از ناحیه ارائه خدمات حاصل می شود مذموم است.


3. از این روایت شریف می توان استفاده کرد که اسلام از میان کارهای تولیدی و فروشندگی، به شغل هایی که منتج به تولید کالا می شوند نظر و عنایت ویژه تری دارد.


4. دلالی هایی که منتج به ایجاد بازار سیاه می شود شغلی است مذموم، که مورد تأیید اسلام نمی باشد چون سود حاصله، نتیجه دسترنج او نمی باشد.